ပုဂံခေတ် ဘုန်းကြီးကျောင်းများအကြောင်း တစ်စေ့တစ်စောင်း အပိုင်း (၃)

Students’ Pieces | Week 5

—————————————————————

၁၃ရာစုဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းများ

(၁) Monument Number 449

အထက်ပါဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းသည် လေးမျက်နှာဘုန်းကြီးကျောင်းဝင်းတွင် တည်ရှိသည်။ single cell monastery type ဖြစ်သည်။ ဝင်ပေါက်သည် ရှေ့နောက်ဝင်ရိုးတွင်တည်ရှိသည်။ (ပုံ-၆ တွင်ကြည့်ရန်) Spatial Relationship အရဆိုရင် space within space ဖြစ်နေတာကိုတွေ့ရပြီး Spatial Organization အရ Centralized Organization ဖြစ်နေတာကိုတွေ့ရပါသည်။ Transformation အပိုင်းတွင် additive transformation ဖြစ်နေပြီး Formal Organization ပိုင်းမှာတော့ centralized form ဖြစ်နေတာကိုတွေ့ရပါသည်။ Configuration အပိုင်းတွင် cubic form ဖြစ်နေသည်ကို တွေ့နိုင်ပြီး Structure ပိုင်းမှာတော့ regular ဖြစ်တယ်လို့ သတ်မှတ်နိုင်ပါသည်။ Construction method ကတော့ arch and vault construction method ကိုသုံးထားပါသည်။

(၂) Monument Number 1444

အထက်ပါဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းသည် မင်္ဂလာစေတီပရဝုဏ်ထဲတွင်တည်ရှိသည်။ Single cell monastery type ဖြစ်သည်။ ဝင်ပေါက်သည် ရှေ့နောက် ဝင်ရိုးတွင်တည်ရှိသည်။(ပုံ-၇ တွင်ကြည့်ရန်) Spatial Relationship အရဆိုရင် space within space ဖြစ်နေတာကိုတွေ့ရပြီး Spatial Organization အရ Centralized Organization ဖြစ်နေတာကိုတွေ့ရပါသည်။ Transformation အပိုင်းတွင် additive transformation ဖြစ်နေပြီး Formal Organization ပိုင်းမှာတော့ centralized form ဖြစ်နေတာကိုတွေ့ရပါသည်။ Configuration အပိုင်းတွင် cubic form ဖြစ်နေသည်ကို တွေ့နိုင်ပြီး Structure ပိုင်းမှာတော့ axis ၂ခုလုံးမှာ symmetric ဖြစ်နေတာကြောင့် regular ဖြစ်တယ်လို့ သတ်မှတ်နိုင်ပါသည်။ Construction method ကတော့ arch and vault construction method ကိုသုံးထားပါသည်။

၁၄ ရာစုဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းများ

(၁) Monument Number 1394

အထက်ပါဘုန်းကြီးကျောင်းသည် မြင်းကပါမြို့မြောက်ဘက်တွင်တည်ရှိသည်။ Single cell monastery type ဖြစ်သည်။ ဝင်ပေါက်သည် ရှေ့နောက် ဝင်ရိုးတွင်တည်ရှိသည်။(ပုံ-၈ တွင်ကြည့်ရန်) Spatial Relationship အရ Space within Space ဖြစ်နေပါသည်။ Solid space တွေဖြစ်တဲ့ Masonry wallတွေက Void space ဖြစ်တဲ့ အတွင်းခန်းကို ဝန်းရံထားသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ Spatial Organization တွင်တော့ သိသာသည့် organization သုံးထားခြင်းမရှိပေ။ Transformationအပိုင်းနှင့် Formal Organization ပိုင်းတို့တွင်လည်း အလားတူပင်ဖြစ်သည်။ Configuration အပိုင်းတွင် cubic form ဖြစ်နေသည်ကို တွေ့နိုင်ပြီး Structure ပိုင်းမှာတော့ axis ၂ခုလုံးမှာ symmetric ဖြစ်နေတာကြောင့် regular ဖြစ်တယ်လို့ သတ်မှတ်နိုင်ပါသည်။ Construction method ကတော့ arch and vault construction method ကိုသုံးထားပါသည်။

(၂) Monument Number 1822

အထက်ပါဘုန်းကြီးကျောင်းသည် ထီးလိုမင်းလိုစေတီ၏ အနောက်တောင်ဘက်တွင်တည်ရှိသည်။ Single cell monastery type ဖြစ်သည်။ ဝင်ပေါက်သည် ရှေ့နောက် ဝင်ရိုးတွင်တည်ရှိသည်။(ပုံ-၉ တွင်ကြည့်ရန်) Spatial Relationship အရ Space within Space ဖြစ်နေပါသည်။ Solid space တွေဖြစ်တဲ့ Masonry wallတွေက Void space ဖြစ်တဲ့ အတွင်းခန်းကို ဝန်းရံထားသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ကျန်ရှိသည့် အပိုင်းများသည်လည်း အထက်တွင် တင်ပြခဲ့သော Monument number 1394 နှင့်တူတူပင်ဖြစ်သည်။

အခု​လေ့လာခဲ့တဲ့ ၁၂ ရာစုမှ၁၄ရာစုတွင်းတည်​ဆောက်ခဲ့တဲ့ ဘုန်း​တော်ကြီး​ကျောင်အားလုံးဟာ Arch and Vault Construction methodကိုသုံးထားကြတာကို​တွေ့ရပါတယ်။ ငလျင်နှင့် ပတ်သက်တဲ့ conceptတွေမရှိ​​သေးတဲ့​ခေတ်မှာ symmetrical layout plan ​တွေကိုအသုံးပြုခဲ့ကြခြင်းဟာ ပုဂံ​ခေတ်အ​ဆောက်အုံ​တွေကို ကြာရှည်စွာတည်တံ့​စေခဲ့တဲ့ အချက်တစ်ချက်ဖြစ်ပါတယ်။အခန်းတစ်ခန်းတည်းပါဝင်​သောဘုန်း​တော်ကြီး​ကျောင်းအများစုဟာ central corridorပါတတ်ကြတာကို ​တွေ့ရပါတယ်။ ဘုန်းကြီး​ကျောင်းအများစုရဲ့ အ​ရှေ့မျက်နှာစာ​တွေဟာ ဆင်တူမှုရှိတာကိုလည်း​တွေ့ရပါတယ်။ဘုန်းကြီး​ကျောင်းအ​​ရှေ့မျက်နှာစာများတွင် တံခါးနှစ်ဖက်နှင့် ဓမ္မပလ္လင်မုခ်ကပ်အခိုင့် (axial niche)တွေဟာ ဘုန်း​တော်ကြီး​​ကျောင်းအလိုလိုတွင်ပါဝင်​နေကြပါတယ်။ ၁၂ ရာစုအတွင်းတည်ခဲ့ကြတဲ့ ဘုန်း​တော်ကြီး​ကျောင်း​တွေဟာ တခြားရာစုတွင်းတည်ခဲ့တဲ့ဘုန်းကြီး​ကျောင်း​တွေထက် Formအရ​ရော ဗိသုကာနှင့်အနုပညာအ​​​သေးစိတ်မှု​ရောက ပိုမိုထင်ရှားသာလွန်​ကောင်းမွန်​နေပါတယ်။ Formအပိုင်းအ​နေနဲ့ Regular Form ​တွေဖြစ်တဲ့ cubic form​ တွေကို​တွေ့ရပြီး Transformation ပိုင်းမှာ​တော့ Additive Transformationကိုအသုံးများကြပါတယ်။ Spaceအ​နေနဲ့က​တော့ Space within a space ကိုအများစု​တွေ့ရပါတယ်။ Organizationပိုင်းမှာ​တော့ Centralized Organizationကိုအသုံးများကြပါတယ်။ ပုဂံ​ခေတ်ဘုန်း​တော်ကြီး​ကျောင်းများသည် ဗိသုကာရှု​ထောင့်အရ​ရော Structureရှု​ထောင့်အရပါ အပြည့်စုဆုံးအဆင့်မှာ ရှိ​မနေရင်​တောင် အလယ်လတ်ထက်သာလွန်​ကောင်းမွန်​သော အဆင့်တွင် တည်ရှိ​နေသည်ဟုပင် မှတ်ချက်ပြုချင်ပါ​တော့သည်။

ကိုဇငျမငျးထကျ ( ဗိသုကာ - ပဉ်စမနှစျ)

———————————————————

References -Form, Space & Order by Francis DK Ching -Inventory of Monuments at Began by Pierre Pichard